Η αρχιτεκτονική της πόλης-Open House Athens 2019

Η αρχιτεκτονική της πόλης-Open House Athens 2019

Το Σάββατο και την Κυριακή στις 7 και στις 8 Απριλίου το μάθημα επεκτείνεται έξω από τα όρια του κτηρίου και των αιθουσών διδασκαλίας από “Το Εργαστήρι Σχεδίου”Λουλάκης-Μπαλμπούζη.Με αφορμή την Δράση Open house Athens 2019 επισκεφθήκαμε με τους υποψήφιους της αρχιτεκτονικής κάποια από τα κτήρια της πόλης που συμπεριλήφθηκαν στον κατάλογο της δράσης. Στη συνέχεια τα παρουσιάζουμε όπως τα είδαμε με την δικά μας ματιά.

Open House Athens 2019

Το Open House είναι ένας από τους σημαντικότερους διεθνείς θεσμούς για την ανάδειξη και προώθηση της αρχιτεκτονικής. Η ιδέα ξεκίνησε από το Λονδίνο το 1992 και μέχρι σήμερα διαδόθηκε σε πολλές πόλεις ανά την υφήλιο.Η δράση Open House προσκαλεί το ευρύ κοινό να εξερευνήσει και να κατανοήσει την αξία της αρχιτεκτονικής . Κάθε χρόνο για ένα διήμερο, δημόσια και ιδιωτικά κτίρια ανοίγουν τις πύλες τους στο κοινό δωρεάν και η πόλη μετατρέπεται σε ένα μεγάλο μουσείο, με εκθέματα τα ίδια της τα κτίρια και την αρχιτεκτονική της.

Κάποια από τα κτήρια που επισκεφθήκαμε

ΑΘΗΝΑΙΚΗ ΑΣΤΙΚΗ ΜΟΝΟΚΑΤΟΙΚΙΑ-Μαρίνα Πετρουλά

Τυπικό δείγμα μικροαστικής αθηναϊκής κατοικίας του 1950-1960, που ανακαινίσθηκε ριζικά το 2009 από την αρχιτέκτονα Μαρίνα Πετρουλά, δίνοντας εξίσου έμφαση σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους.

Η ιδιοκτήτρια και Αρχιτέκτων Μαρίνα Πετρουλά θέλησε να διατηρήσει την πατρική της κατοικία, όπως χαρακτηριστικά μας είπε με τις παιδικές της αναμνήσεις. Το ίδιο αρχιτεκτονικό  περίγραμμα, τα ίδια ανοίγματα Όποιες παρεμβάσεις έχουν προκύψει αφορούν στην πρόσβαση στον όροφο και την ενίσχυση του στατικού φορέα της κατοικίας.Τα υλικά είναι φυσικά, κυριαρχούν το εμφανές μπετόν, ο χάλυβας και το ξύλο.

ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΑ ΚΑΙ ΕΚΘΕΣΗ ΓΛΥΠΤΙΚΗΣ – Σοφία Τσιράκη

Σχεδιάστηκε το 2004 από την αρχιτέκτονα Σ. Τσιράκη και με σύμβουλο στην μελέτη τον Τ. Μπίρη.

Η πολυκατοικία που παρουσιάζεται έχει γεννηθεί µέσα από την γνωστή και ευρύτατα εφαρµοζόµενη τυπική διαδικασία της “αντιπαροχής”. Περιλαμβάνει στο ισόγειο ανεξάρτητη μόνιμη έκθεση γλυπτικής με πατάρι και στους ορόφους από ένα διαμέρισμα 80 τμ περίπου. Με την ιδέα της τοποθέτησης του “ακάλυπτου” µπροστά επί του κεντρικού δρόμου η σύνθεση λειτουργεί, µέσω της βασικής στερεομετρικής συγκρότησης του δομημένου και κενού χώρου της, σαν ανοιχτή αγκαλιά προς την πόλη και το απέναντι πάρκο “Συγγρού”. Το κτίριο διατηρεί την συνοχή του συνολικού του σχήματος, σε µια σχέση “βάσης”, “κορµού” και “στέψης” όπως συνέβαινε και στην εφαρμογή του Μοντερνισμού του΄30 .

Βασικά υλικά κατασκευής:
Το ανεπίχρηστο µπετόν ή µε επεξεργασία ‘ντεσλίδικου’.
Το βαµμένο ή γαλβανισμένο µέταλλο σε διατομές του εμπορίου
Το έγχρωμο αλουμίνιο
Το γαλβανισμένο µεταλλικό περσιδωτό ORSOGRILL
To ξύλο, στη φυσική βερνικωμένη του απόχρωση
Το κρύσταλλο
Ο θαμπός υαλόπλινθος
Ο κυβόλιθος
Η επιχρισμένη οπτοπλινθοδομή, χρωµατισµένη σε βασικούς τόνους γκρι, χοντροκόκκινου, ανοικτού λουλακί
Το λευκό τεντωμένο ύφασμα, το σκοινί, το συρματόσχοινο, οι σφικτήρες

ΑΤΕΛΙΕ ΟΔΟΥ ΚΥΚΛΑΔΩΝ 

Οδός Κυκλάδων: Ενας δρόμος αποτυπώνει την ιστορία της πόλης – Του ΤΑΣΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ 28/02/2008 (απο το αφιέρωμα για τον Αριστομένη Προβελέγγιο απο το περιοδικό Greek Architects)

Κυκλάδων είναι ένας μικρός δρόμος στην Κυψέλη, παράλληλος της Πατησίων. Ενας από τους πολλούς δρόμους της Αθήνας, που έζησε και συνεχίζει να ζει τις συγκλονιστικές μεταμορφώσεις που συντελούνται τις τελευταίες δεκαετίες στο σώμα της. Στο συνεχές μέτωπο των οικοδομικών τετραγώνων αποτυπώνεται η ιστορία της πόλης αλλά και το αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο των κτηρίων που κτίστηκαν σε διαφορετικές χρονικές συγκυρίες στο παρελθόν.

Οδός Κυκλάδων
Ανάμεσα στα διώροφα νεοκλασικά και τις κατοικίες του μεσοπολέμου ξεφυτρώνουν ψηλές πολυκατοικίες με επάλληλα ρετιρέ, που αλλάζουν δραστικά την κλίμακα του στενού δρόμου. Το ένα κτήριο -έτσι όπως στέκεται δίπλα στο άλλο- είναι σα να διηγείται τη δική του ιστορία, να θυμίζει τη δική του εποχή, και καθώς περπατάς κατά μήκος του δρόμου μοιάζει να ξετυλίγεται μπροστά σου ένα παράδοξο φιλμ που σε ταξιδεύει στο χρόνο. Μια φορά μπροστά, μια πίσω… Αλλωστε, όπως αναφέρει ο Μπόρχες: «Το παρόν δεν ακινητοποιείται. Ενα καθαρό παρόν είναι αδιανόητο: θα ‘ταν ανύπαρκτο. Το παρόν περιλαμβάνει πάντα ένα μέρος του παρελθόντος και ένα μέρος του μέλλοντος».

Εκεί δίπλα στα άλλα κτήρια υπάρχουν και δύο έξοχα έργα, δύο μεγάλων απόντων της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής. Ενα ξεχασμένο σήμερα σπίτι-εργαστήριο, του οραματιστή και ασυμβίβαστου Αριστομένη Προβελέγγιου, και το θεατράκι της «Οδού Κυκλάδων» του πρόωρα χαμένου φίλου, Κυριάκου Κρόκου. Είναι δύο μικρά κτήρια που οι περισσότεροι ίσως τα προσπερνούν δίχως να τους δίνουν σημασία. Δύο κτήρια που βρίσκονται μακριά από τα φώτα της λαμπερής δημοσιότητας, αλλά και εκείνα τα αρχιτεκτονικά έργα που πριν καλά καλά κτιστούν έχουν ήδη αρχίσει να διαλαλούν σε όλους τους τόνους την αμφίβολη παρουσία τους. Για διαφορετικούς λόγους το καθένα, είναι ένα δίδαγμα πολύ καλής αρχιτεκτονικής.

Η κατοικία-ατελιέ της γλύπτριας Ιωάννας Σπητέρη, που σχεδίασε και έκτισε ο Αριστομένης Προβελέγγιος το διάστημα 1956-58, είναι ένα εξαιρετικό δείγμα μοντέρνας αρχιτεκτονικής. Ανήκει κι αυτό, μαζί με άλλα σπουδαία κτήρια, στη δεκαετία εκείνη που χαρακτηρίστηκε δικαίως «Ανοιξη» της ελληνικής αρχιτεκτονικής. Κτισμένο σ’ ένα μικρό οικόπεδο, στον αριθμό 6, με πρόσοψη όχι παραπάνω από 5 μέτρα, ανάμεσα σε δύο τυφλές μεσοτοιχίες και μη έχοντας τη δυνατότητα εκτόνωσης σε υπαίθριο χώρο, περιλαμβάνει στο ισόγειο ένα εργαστήριο διπλού ύψους, που λειτουργεί ως εσωτερική «αυλή». Ο χώρος αποκτά θεατρικότητα αλλά και άπλετο φως, που εισχωρεί από τα μεγάλα υαλοστάσια της πρόσοψης. Είναι σαν να μεταφέρεται το έξω, μέσα. Ο διώροφος χώρος μόνον ως ανεπαίσθητη υπόμνηση εκφράζεται στην όμορφη εξωτερική όψη και αποκαλύπτεται ως έκπληξη μόλις ο επισκέπτης διαβεί το κατώφλι της κυρίας εισόδου.

Ενας εσωτερικός αρχιτεκτονικός περίπατος (η γνωστή «promenade architecturale» του Le Corbusier) οργανώνει την κίνηση και την άνοδο, πρώτα στο πατάρι του ατελιέ, όπου βρίσκεται ένα μικρό γραφείο, και κατόπιν στο δεύτερο επίπεδο της κατοικίας, με το καθιστικό να «βλέπει» προς τον δρόμο και τα υπνοδωμάτια με τους βοηθητικούς χώρους να τοποθετούνται ελαφρώς ψηλότερα στο πίσω μέρος. Αυτό που έχει σημασία, είναι να προσέξει κανείς την αριστοτεχνική διαμόρφωση της ανάγλυφης όψης πάνω στο δρόμο, τον κομψό κάναβο από εμφανές σκυρόδεμα και τα υαλοπετάσματα που δημιουργούν αρμονικές κατακόρυφες και οριζόντιες ζώνες, καθώς και το μικρό μπαλκόνι του καθιστικού, που εξέχει διακριτικά από το επίπεδο της όψης.

Σήμερα, το σπίτι που επηρέασε γενιές και γενιές αρχιτεκτόνων, που αποτελεί σπουδαίο μάθημα αρχιτεκτονικής των σπουδαστών μας όταν το επισκεπτόμαστε, βρίσκεται εγκαταλειμμένο και σε κακή κατάσταση, όπως και πολλά άλλα κτήρια της -υπό διωγμόν- ελληνικής μοντέρνας αρχιτεκτονικής (Ξενία, εργατικές πολυκατοικίες, εργοστάσια…). Αναρωτιέμαι, αν ήταν χτισμένο σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα πώς θα το πρόσεχαν, θα το συντηρούσαν και θα το έδειχναν με καμάρι, αφού θα ήταν ένα άξιο έργο του σύγχρονου κτηριακού τους πολιτισμού! Αλλά στη χώρα αυτή βλέπετε, άλλες είναι οι προτεραιότητες του υπουργείου Πολιτισμού, αλλού διοχετεύονται τα «κονδύλια» του Ελληνα φορολογούμενου.

Το μικρό θέατρο λίγο παρακάτω, στον αριθμό 11, περισσότερο γνωστό στους Αθηναίους για τις εξαιρετικές και μοναδικές παραστάσεις του σημαντικού μας σκηνοθέτη και ηθοποιού Λευτέρη Βογιατζή, χτίστηκε στο εσωτερικό μιας παλιάς αποθήκης. «Ηταν ένα “άδειο κοχύλι” που ήρθαμε να το ξανακατοικήσουμε» έγραφε τότε ο Κυριάκος. Θυμάμαι όταν το έκτιζε, πώς το απλό, συνηθισμένο τούβλο, μαζί με τα εμφανή σενάζ από μπετόν, μεταμορφώνονταν σιγά σιγά σε έργο ποιητικό. Γιατί, στην αρχιτεκτονική, δεν χρειάζονται ακριβά υλικά για να κάνεις κάτι σπουδαίο. Είναι η μαστοριά και ο τρόπος που θα τα χρησιμοποιήσεις.

Διαβάστε την συνέχεια εδώ

Για περισσότερες πληροφορίες που αφορούν στα μαθήματα προετοιμασίας για τις κατατακτήριες εξετάσεις για την αρχιτεκτονική μεταβείτε εδώ

Για περισσότερες πληροφορίες που αφορούν στην προετοιμασία για τις πανελλήνιες εξετάσεις και τα ειδικά μαθήματα ελεύθερο και γραμμικό σχέδιο μεταβείτε εδώ

Ενημερωθείτε επίσης στο 210.3832800